ច្បាប់ល្បើកថ្មី

ជា​បទកាកគតិ​ត្រូវបាននិពន្ធដោយកវីក្រមង៉ុយ​នៅឆ្នាំ​១៩២២ ។  

ឯកសារយោង៖

• http://angkorbory.blogspot.com/2010/08/blog-post_3609.html
• http://khmerbudvn.blogspot.com/2009/12/blog-post_27.html

ច្បាប់ល្បើកថ្មីមានខ្លឹមសារទាំងស្រុងដូចតទៅ៖

អ្នកព្រះភិរម្យ	ភាសាអ៊ូខ្ញុំ	បង្គំនឹកគុណ
ព្រះពុទ្ធព្រះធម៌	ព្រះសង្ឃជាមុន	គុណគាប់មហាធ្ងន់
	មាតាបិតា ។
ឧបជ្ឈាយ៍ជាធំ	កាលចាប់ដៃខ្ញុំ	ឲ្យធម៌កេសា
អនុសាវន	ព្រះកម្មវាចា	គុណតួអក្ខរា
	ទាំងសាមសិបបី ។
ខែចែត្រឆ្នាំច	ចត្វាស័កក	កគិតកាព្យថ្មី
លើកច្បាប់ប្រដៅ	កូនចៅប្រុសស្រី	តូចក្ដីធំក្ដី
	ចូរស្ដាប់គ្រប់គ្នា ។
ដ្បិតមនុស្សឥឡូវ	យកខុសជាត្រូវ	យកឆ្កួតធ្វើជា
អំពើអាក្រក់	ឡិកឡក់លីលា	ព្រហើនពានពារ
	អាងមាសអាងប្រាក់ ។
៥-អាងព្រើលអាងប្រាជ្ញ	អាងកោងអាងកាច	អាងកាប់អាងចាក់
អាងជើងអាងដៃ	អាងវាយអាងធាក់	អាងគុកច្រវាក់
	អាងម៉ាស៊ីនកាត់ក ។
អាងសុទ្ធតែខុស	កូនអើយចាំចុះ	អាងនោះមិនល្អ
អ្នកគិតឲ្យល្អិត	ដ្បិតស្រុកលោកក្រ	ប្រមាណតំណ
	តទៀតទៅមុខ ។
សាសនានៅឆ្ងាយ	លែងបានសប្បាយ	មានតែកើតទុក្ខ
កើតទាន់លោកីយ៍	ឮតែទំនុក	ដំណែលអាពុក
	ចូរចាំគ្រប់គ្នា ។
អ្នកជឿពាក្យចាស់	ជឿចាំឲ្យណាស់	កុំធ្វើបំពារ
អ្នកហ៊ានស្បែកដាច	អ្នកខ្លាចស្បែកជា	មនុស្សចោរប៉ោបៀ
	កុំយកខ្លួនបៀត ។
ឃើញឫកគេល្អ	ទោះបីមានក្រ	យកគេជាញាតិ
គួររាប់អ្នកក្រៅ	ផៅអ្នកឯទៀត	រាប់រើសមារយាទ
	សុចរិតត្រឹមត្រូវ ។
១០-រៀនបទរៀនបាទ	កុំកោងហួសខ្នាត	កុំភ្លាត់ខុសផ្លូវ
កុំភ្លើនភ្លេចម៉ែ	កុំប្រែហួសឪ	ឃើញចាស់សក់ស្កូវ
	កុំសូវមើលងាយ ។
បន្ទន់អាត្មា	ខ្លាចមេខ្លាចបា	ខ្លាចតាខ្លាចយាយ
បំរើមហាក្សត្រ	ប្រយ័ត្នស្ដេចទាយ	ពាក្យពិតទំនាយ
	រលាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ ។
ពាក្យស្ដេចពាក្យគ្រូ	មានប្រៃមានជូរ	កម្រពីរោះ
ជួនទាយឲ្យទាប	ជួនទាយឲ្យខ្ពស់	ទាយឲ្យសក្ដិយស
	ទាញចុះកុំខឹង ។
បំរើមើលភេទ	ចំណាំព្រះនេត្រ	ហេតុខ្លួនឲ្យដឹង
ខ្លួនខ្ជិលហៃព្រើល	លោកមើលសំលឹង	សំលក់ឲ្យប្រឹង
	ខំប្រិតសូត្ររៀន ។
បំរើមើលពុត	ប្រាជ្ញាឲ្យមុត	ស្មារតីឲ្យមាន
បើខ្លៅឲ្យប្រាជ្ញ	បើខ្លាចឲ្យហ៊ាន	ចង់បានរបៀន
	កុំអៀនកុំខ្មាស ។
១៥-ពុតលោកថាធំ	ជ្រងោប៉ុនភ្នំ	ឯងមើលមិនច្បាស់
បំរើលោកណា	លោកហ្នឹងជាម្ចាស់	លោកស្អប់អ្វីណាស់
	ប្រាសចោលឲ្យឆ្ងាយ ។
កុំឈមឈរជិត	កុំយកធ្វើមិត្រ	ភ្លាត់ខ្លួនអន្ដរាយ
បើប្រពន្ធកូន	បងប្អូនចៅហ្វាយ	អាពុកឬម្ដាយ
	ឱនកាយប្រតិបត្ដិ ។
អ្នកកុំមើលងាយ	ឃើញគេរីករាយ	ព្រួយខ្លួនប្រយ័ត្ន
ត្រកូលញាតិផៅ	កូនចៅមហាក្សត្រ	ស្មើថ្លើមប្រមាត់
	ប្រមាថមិនបាន ។
ទោះអ្នកដទៃ	អ្នកព្រៀងអ្នកព្រៃ	ដែលលោករាប់អាន
កុំថាតែមនុស្ស	ទោះសត្វតិរិច្ឆាន	ឯងស្អប់ប៉ុន្មាន
	កុំហ៊ានប្រមាថ ។
របស់រឺទ្រព្យ	ដែលជាសំអប់	កុំបាច់សំអាត
ទ្រព្យណាស្រលាញ់	អស់អញឱហាត	ចូរចៅសង្វាត
	ជួយថែរក្សា ។
២០-កុំជិះកុំជាន់	ស្មៅផ្ទីអាចម៍មាន់	ពាក្យចាស់ឧបមា
បុរាណហៅផ្ទី	ពីរបីប្រការ	កុំស៊ីត្រង់ណា
	ជុះដាក់ត្រង់ហ្នឹង ។
សាច់សាលោហិត	កុំផ្ដួលផ្ដេកផ្ដិត	ផ្ដួចទោសកើតប្ដឹង
អាពុកផ្ដែផ្ដាំ	ចូរចាំចេះថ្លឹង	សាច់ថ្លើមសួតឆ្អឹង
	និងស្បែកខាងក្រៅ ។
សាច់សួតក្នុងខ្លួន	ទុកស្មើបងប្អួន	ប្រពន្ធកូនចៅ
សរសៃនិងស្បែក	ចែកជាញាតិផៅ	ខ្ញុំស្រីខាងក្រៅ
	ជាស្មៅអាចម៍មាន់ ។
ស្រីខ្ញុំកំដរ	បើឃើញរូបល្អ	កុំលលូកលាន់
កុំលួចលបលេង	ក្រែងម្ចាស់គេទាន់	កុំភប់កុំភាន់
	អាប់អន់អាត្មា ។
បើអ្នកមានយស	មានសក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់	គាប់នឹងរាជការ
ធ្វើធំធ្វើថី	មន្រ្ដីមានត្រា	ព្រះហ្លួងឧកញ៉ា
	សាលាកុង្សីយ៍ ។
២៥ - ចេះច្បាប់បារាំង	កុំភ្លេចសច្ចំ	កតញ្ញូខន្ដី
កុំឆ្មើងហួសមាឌ	ភ្លេចញាតិប្រុសស្រី	ជំនុំកាត់ក្ដី
	យកឧបេក្ខា ។
កុំកាន់សីហលោ	កុំកាន់លោភោ	ទោសោមោហោ
កុំជក់អាភៀន	កុំឃ្លានផឹកស្រា	កុំស្អប់ត្រង់ណា
	សច្ចាយកត្រង់ ។
លួងលោមពិសោធ	កុំឆបញ្ឆោត	បញ្ចូលឲ្យបង់
ឲ្យបែកឲ្យបាក់	ពាក្យសត្យពាក្យសង្ឃ	កូនអើយផ្ចិតផ្ចង់
	តំរង់ស្មារតី ។
កុំភ្លើនឃើញប្រាក់	កុំភ្លើភ្លាត់សក្ដិ	ធ្លាក់ទៅអវចី
កាន់ធម៌ទសពិធ	រឹតឡើងរាសី	គាប់ពីលោកិយ៍
	ដល់បរលោកនាយ ។
អ្នកក្ដីជាភ្លើង	កុំកាត់ជាន់ជើង	អ្នកម្ខាងមើលងាយ
ចៅក្រមជាទឹក	រលឹករំលាយ	កុំជេរកុំវាយ
	បង្ខំនាំខុស ។
៣០ - ចោរលួចចោរប្លន់	រឺចោរស្ម័គ្រស្មន់	តណ្ហាស្រីប្រុស
កុំស្អប់ខាងណេះ	បញ្ឆេះខាងណោះ	លួងលោមបញ្ចុះ
	បញ្ចូលចិត្ដក្ដី ។
កុំដុតឲ្យក្ដៅ	បើឃើញអ្នកខ្លៅ	ប្រាជ្ញាគ្នាខ្លី
កុំឃើញប្រាក់ប្រុស	បន្ដុះខាងស្រី	បើកាន់ច្បាប់ថ្មី
	កុំចោលច្បាប់ចាស់ ។
កុំដៀលអ្នកស្រែ	ត្រកូលឯងខ្មែរ	កុំប្រែក្រលាស់
ក្រលេកឃើញគុណ	ទន់ខ្លួនសំពះ	កុំធ្វើអ្នកណាស់
	កុំត្មះអ្នកក្រ ។
អ្នកកុំភ្លេចគុណ	គ្រូលេខនព្វន្ដ	គ្រូសូត្រអក្សរ
កុំចាប់ដៃទាញ	គំនាប់ងក់ក	កុំជជែកត
	ស្មើមិត្ដសំលាញ់ ។
រាស្រ្ដរត់ចូលជ្រក	សាកសួរទៅមក	កុំអើឯងអញ
ពាក្យពុំពិរោះ	គេកើតមួរក្មាញ់	គេដៀលផ្ចាលផ្ចាញ់
	អន្ដរាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ ។
កុំឆ្មើងអាងបុណ្យ	ស្រដីឲ្យទន់	ពោលពាក្យពិរោះ
ខ្លួនអ្នកនឹងថ្កើង	នឹងឡើងសក្ដិយស	កុំឆ្លៀតនាំឈ្លាះ
	ញុះញង់អ្នកធំ ។
កុំស្អប់អ្នកតូច	បើឃើញគ្នាខូច	គួរគិតប្រមុំ
ទោសគ្នាតិចតួច	ផ្ដួចឡើងជាធំ	ផ្សែងពួតជាដុំ
	ផ្លុំឆេះជាភ្លើង ។
កុំភ្លើនភ្លេចខ្លួន	ចេះសាសន៍ចិនយួន	កុំចោលខ្មែរយើង
កុំធ្វើក្រអើត	កុំពើតកុំពើង	កុំពាក់ស្បែកជើង
	ចូលវត្ដលោកសង្ឃ ។
ដោះមួកដាក់ឆ័ត្រ	ឱនកាយប្រតិបត្ដិ	លំអុតឱនអង្គ
កុំស៊ីតាមឃ្លាន	កុំហ៊ានតាមចង់	កាន់ច្បាប់ស្រុកហ្វ្រង់
	កុំបង់សាសនា ។
កុំចង់ថ្កើងពេក	កុំលើកដំណេក	ហួសមេហួសបា
តែងខ្លួនឲ្យល្មម	មើលពូជពង្សា	សង្ខេបនិដ្ឋិតា
	រឿងផ្គប់បុណ្យសក្ដិ ។
៤០ - បើទៅជារាស្រ្ដ	ប្រាជ្ញាវៃឈ្លាស	គូសវាសឆ្លកឆ្លាក់
ឲ្យឆ្លៀតរែកពុន	បើធ្ងន់សឹមដាក់	ខំរកមាសប្រាក់
	ឲ្យគ្រាន់ទាន់ចាយ ។
រាជ្យបារាំងសែស	កូនកុំប្រហែស	កុំថ្នមរូបកាយ
ដើរគិតដេកគិត	ជួញជិតជួញឆ្ងាយ	បើចង់សប្បាយ
	ស្រេចនៅមានទ្រព្យ ។
រាជ្យហ្លូងពីមុន	រកស៊ីរែកពុន	មានក្រតាមភ័ព្វ
រាជ្យលោកឥឡូវ	ត្រូវខំឲ្យញាប់	តែខ្ជិលច្រើនជាប់
	ខ្នោះជើងខ្នោះដៃ ។
តាំងពីឆ្នាំច	ចាំជាដំណ	ទំនិញឡើងថ្លៃ
ចងក្បិនឲ្យតឹង	ប្រឹងកុំសំចៃ	សញ្ជឹងយប់ថ្ងៃ
	កុំឲ្យក្រខ្សត់ ។
បើចង់ស្រាលខ្លួន	រៀនសូត្រឲ្យមួន	ឲ្យមាំឲ្យស្ទាត់
កុំចេះស្ទាក់ស្ទើ	ល្ងីល្ងើឥតបទ	បើចេះប្រាកដ
	ប្រាក់រត់តាមហៅ ។
៤៥ - កុំថ្នមកំលាំង	កាប់ជីកចូកចាំង	កុំថារងាក្ដៅ
រៀនអ្វីឲ្យឆ្អិន	កុំឲ្យខ្លោចឆៅ	កុំដេកតែខ្លៅ
	ក្រក្រៅសណ្ដាប់ ។
បើល្ងង់ឲ្យចេះ	រករៀនតំរិះ	រិះរកតំរាប់
ឥន្រ្ទីឆ្វេងស្ដាំ	កុំចាំគេប្រាប់	រៀនស្ដីរៀនស្ដាប់
	រៀនមើលឲ្យស្ដែង ។
កើតមកជាមនុស្ស	ទាំងស្រីទាំងប្រុស	មិនដែលចេះឯង
បើក្រឲ្យមាន	វិញ្ញាណចេះក្រែង	គិតគ្រប់កន្លែង
	កុំដេកតែក្រ ។
កុំប្លន់កុំលួច	កុំខ្ជិលកុំខូច	កុហកឆូវឆ
បោកប្រាសយកប្រាក់	ច្រវាក់ជាប់ក	កាន់មារយាទល្អ
	សុចរិតត្រឹមត្រូវ ។
កូនអើយរកស៊ី	កកាយធរណី	ធ្វើស្រែយកស្រូវ
កុំតាមអ្នកណា	បាតាមតែឪ	លើកភ្លឺជិតផ្លូវ
	កុំស្រាស់បន្លា ។
៥០ - គេដើរយប់ថ្ងៃ	មុតជើងមុតដៃ	ដឹងចៀសទៅណា
ចៀសចុះជាន់ស្រូវ	ហើយជេរផ្ដាសា	កូនម្ដាយអាណា
	ស្រាស់ដើរមិនរួច ។
កុំយកគល់ឈើ	ទៅដាក់ពីលើ	ទោះធំទោះតូច
ជំពប់ជើងគេ	គេថាឯងខូច	ជេរដៀលដល់ពូជ
	ប្រដូចមេបា ។
លើកភ្លឺឲ្យធំ	បង្ហាប់ឲ្យមាំ	គាប់ភ្នែកទេវតា
ស្មើបានសង់ស្ពាន	នឹងមិនផលា	កើតសាធុការ
	អាយុយឺនវែង ។
កូនអើយធរណី	បើតាមគម្ពីរ	ដែលលោកសំដែង
កុំចង់បានធំ	ក្រមុំឆ្វេលឆ្វែង	កុំលើកដីឯង
	លបដាក់ស្រែគេ ។
អំពើអាក្រក់	មួយចំរៀកសក់	ធ្លាក់ទៅនិរយេ
បច្ចុប្បន្នលោកិយ៍	កើតក្ដីវាយជេរ	មិនដែលសុខទេ
	ព្រោះដីមួយហត្ថ ។
៥៥ - កុំជួញចង់ទាស់	ខូចខាតរបស់	អស់ទ្រព្យសម្បត្ដិ
ចង់គង់ប្រយោជន៍	ឲ្យចេះប្រយ័ត្ន	ពាក្យឪមួយមាត់
	ឲ្យគិតមួយម៉ោង ។
សំអាតផ្ចិតផ្ចង់	លើកភ្លឺឲ្យត្រង់	កុំលើកឲ្យកោង
អ្នកកុំប្រហែស	ក្រែងមានប្រហោង	លើកមើលទំនង
	ទំនាបទឹកហូរ ។
ចំនួនទឹកស្ទឹង	ទឹកព្រែកទឹកបឹង	ទឹកវាលទឹកអូរ
អ្នកលើលិចស្រូវ	ត្រូវបើកបង្ហូរ	អ្នកក្រោមកុំថ្ងូរ
	បន្ធូរហួសទៅ ។
រាំងរឹងថ្ងៃយប់	កុំឲ្យបាក់ជ្រៅ	ឆាប់លើកឆាប់ទប់
កត្ដឹកចេញខ្យល់	តំកល់ទឹកនៅ	បើចង់បានស្រូវ
	ស្រេចនៅត្រឹមថែ ។
កុំយកគ្រាប់ត្នោត	ទៅដាំទៅដោត	ពីលើភ្លឺស្រែ
ចិត្ដគិតប្រមាណ	ចង់បានផ្កាផ្លែ	ដាំដុះដង្ហែ
	បង្ហិនខ្លួនឯង ។
៦០ - ដល់ត្នោតឡើងគល់	ឡើងកើតនាំខ្វល់	ធាងលូតឡើងវែង
ភ្ជួររាស់ជាប់នឹម	ក្របីជាប់ស្នែង	ទទើសទទែង
	ភ្ជួរឆ្វេងមិនត្រូវ ។
ដល់ត្នោតវាធំ	មានស្លឹកវាទុំ	វាជ្រុះក្នុងស្រូវ
ស្រែឆ្ងាយពីផ្ទះ	ឃ្លាតណាស់ពីផ្លូវ	ទម្រាំតែទៅ
	រលួយស្រូវអស់ ។
កូនអើយកុំឆោត	បើចង់បានត្នោត	ដាំដោយកៀនកោះ
ដីទួលចំការ	ឯណាចន្លោះ	ដាំជារបស់
	ជាយជួររបង ។
របៀបចំការ	ថែទាំរក្សា	យូរៗស្រាស់ម្ដង
ស្រាស់ឲ្យត្រូវជួរ	មើលគួរសមផង	កុំបើកមុជឆ្លង
	ទៅស្រាស់ខាងក្រៅ ។
មិនគាប់ប្រសើរ	របងវាដើរ	អ្នកម្ខាងវាក្ដៅ
កើតក្ដីកើតក្ដាំ	អស់ខោអស់អាវ	ខឹងអស់ញាតិផៅ
	ពីព្រោះចំការ ។
៦៥ - មួយទៀតរបង	ជិតផ្លូវអ្នកផង	គេទៅណាៗ
ធ្វើឲ្យទូលាយ	កុំរាយបន្លា	កាប់ឆ្កេះទាត់ឆ្ការ
	ឲ្យឆ្ងាយពីផ្លូវ ។
កុំធ្វើចង្អៀត	ក្រែងយប់អាធ្រាត្រ	ខ្លះមកខ្លះទៅ
ចៀសគ្នាមិនរួច	បើកបរកាត់ស្រូវ	ជេរម្ដាយតាមផ្លូវ
	រហូតដល់ផ្ទះ ។
កូនអើយអ្នកចាំ	អ្នកកុំចងកម្ម	មានពៀរច្រើនណាស់
ជាតិក្រោយខ្វក់ខ្វិន	កខ្វេះកខ្វាស	សូវចោលដីខ្លះ
	មិនខាតប៉ុន្មាន ។
កុំខ្លាចតែក្រ	ធ្វើឫកមិនល្អ	ច្រើនកើតរឱស្ថាន
រអែករអោក	បាត់ញាតិសន្ដាន	ឥតគេរាប់អាន
	មានតែគេស្អប់ ។
កាន់ឫកឲ្យខ្ពស់	ឲ្យខ្ពើមពាក្យឈ្លោះ	ទើបបានជាគាប់
យកឆោតដាក់ខ្លួន	ច្រើនមានគេរាប់	បើខ្លួនឥតទ្រព្យ
	កុំធ្លាប់ហ៊ានខ្ចី ។
៧០ - គ្រប់ការសារពើ	ចង្អេរកញ្ជើ	កន្ដាំងតៅល្អី
រនាស់រទេះ	គោសេះក្របី	បើបានជាខ្ចី
	ខ្ចីប្រាក់គេទិញ ។
យកមករកស៊ី	ខែមួយខែពីរ	សងប្រាក់គេវិញ
របស់បានយើង	ជាជើងជួញចេញ	ឯទ្រព្យនោះមិញ
	ពេញជាទ្រព្យឯង ។
កុំខ្ចីគេប្រើ	តែមួយដំណើរ	មិនយូរអង្វែង
ជួនជាបាក់បែក	ជជែកទាស់ទែង	សងគេមិនលែង
	ចាស់ផ្លាស់ជាថ្មី ។
កើតមកជាប្រុស	គិតឲ្យសព្វសុស	កុំឲ្យសល់អ្វី
បួសរៀនធម៌អាថិ	សាស្រ្ដាបាលី	បរលោកលោកិយ
	កុំបីចន្លោះ ។
សឹកមករកស៊ី	កកាយធរណី	ធ្វើជាគ្រហស្ថ
កុហកជឿបុល	បំណុលរុំកោះ	ច្រើនគេដាក់ខ្នោះ
	អស់ស្រែចំការ ។
៧៥ - ធ្វើរាស្រ្ដរកស៊ី	ចិញ្ចឹមគោញី	ថែទាំព្យាបាល
ក្រហេតុពីខ្ជិល	មានត្បិតឧស្សាហ៍	អ្នកមានប្រាជ្ញា
	មិនស្មើគំនិត ។
កំណើតសំណាង	សំណូមសូមសាង	កកើតពីគិត
ពីកាលជាតិមុន	បុណ្យព្រេងអតិត	កើតរូបគំនិត
	ទើបកើតសំណាង ។
ឯមនុស្សសំណល់	ល្ងង់ល្ងើងឿងឆ្ងល់	ទាស់ទែងក្អេងក្អាង
ដប់ឆ្នាំនេះហើយ	ប្រកាន់ម្យ៉ាងៗ	ខ្លះអួតសំណាង
	ខ្លះអាងគំនិត ។
កូនចៅប្រុសស្រី	រកប្រពន្ធប្ដី	ឲ្យរកស្រុកជិត
បើរកស្រុកឆ្ងាយ	ឲ្យម្ដាយពិនិត្យ	ឲ្យត្រឹមត្រូវពិត
	ពូជពង្សាវតារ ។
កូនអើយអ្នកចាំ	កុំជឿខែឆ្នាំ	កុំជឿតំរា
ពាក្យក្បួនទាំងឡាយ	កើតពីមនុស្សចារ	ពីដូនពីតា
	ចារតាមសំគាល់ ។
៨០ - អ្នកជឿតែពូជ	អំបូរធ្លាប់ខូច	វាខូចរាងរាល់
ពូជមានវាមាន	ពូជទាល់វាទល់	កុសលអកុសល
	យើងមើលមិនជាក់ ។
ប្រពន្ធនិងប្ដី	អាយុវែងខ្លី	យើងមើលមិនច្បាស់
កុំយកពូជល្បែង	ពូជភ្លេងអារក្ខ	បើម្ង៉ៃបង់ប្រាក់
	រកអាយុវែង ។
អំបូរពង្សពូជ	ត្រកូលធ្លាប់ខូច	វាខូចមិនលែង
ពូជចោរស្រីៗ	យកប្ដីចិត្ដឯង	មិនគិតកោតក្រែង
	ខ្លាចចិត្ដមេបា ។
កូនចៅស្រីៗ	បើនឹងយកប្ដី	ឲ្យមើលកិរិយា
មួយភ្លេងអារក្ខ	មួយអ្នកបាណា	មួយអ្នកផឹកស្រា
	មួយអ្នកចង់ស្រី ។
មួយអ្នកក្រមាច់	លេងផោមលេងអាច់	ច្រើនអាយុខ្លី
ប្រកាច់ដាច់លក្ខណ៍	ជាន់អារក្ខព្រៃ	មួយគឺមន្រ្ដី
	ធ្វើក្រមជំទប់ ។
៨៥ - ជំទយតែដើរ	មេស្រុកគេប្រើ	ទាំងថ្ងៃទាំងយប់
មានមួកខ្វះឆ័ត្រ	កំរមានគ្រប់	មួយទៀតកុំភប់
	ជួញប្រាំប្រការ ។
ប្រាកដជាខុស	លក់សត្វទាំងរស់	មិនចេះអនិច្ចា
សព្វសត្វអ្វីៗ	បក្សីបក្សា	ព្រាត់មេព្រាត់បា
	ទេវតាលោកលក់ ។
លោកិយនេះខ្សត់	យម្ភបាលគេកត់	នៅស្ថានរក
មួយហួយអាប៉ោង	ប៉ោបៀគ្រប់មុខ	កូនអើយចាំទុក
	ក្រគ្រប់ប្រាំបី ។
ឯអ្នកទាំងអស់	រកស៊ីម៉េះម៉ស់	ច្រើនជាងស្រីៗ
ប្រាជ្ញានោះវែង	គំនិតនោះខ្លី	ប្រពន្ធជេរស្ដី
	អាងឈ្លោះបំពាន ។
នេះពូជអ្នកក្រ	រស់ទាំងត្រដរ	ទាំងអត់ទាំងឃ្លាន
ធ្វើគុណនឹងគេ	រកគេសងគ្មាន	ហេតុនេះកុំរៀន
	ទាំងប្រាំបីផ្លូវ ។
៩០ - យ៉ាងអ្នកនេសាទ	មិនដែលសង្វាត	ធ្វើស្រែបានស្រូវ
ប្រព្រឹត្ដសាងកម្ម	ប្រចាំរដូវ	វង្វេងខុសត្រូវ
	ព្យាយាមសម្លាប់ ។
អន្ទាក់ជង់កុក	អង្រុតឈ្នាងឈ្នក់	គ្រប់គ្រឿងប្រដាប់
ថ្លុកបៀត្រពាំង	ទប់បាំងបាចចាប់	ចោលស្រូវកណ្ដាប់
	កណ្ដុរកាត់អស់ ។
កំពប់ខ្ចាត់ខ្ចាយ	ខូចខាតអន្ដរាយ	មិនស្ដាយស្រណោះ
យប់រវល់ប្របក់	ចង់បានត្រីរ៉ស់	ខែភ្លឺរវល់ឆ្លុះ
	ដើរដេញសំពោច ។
វក់តែសប្បាយ	ដើរដេញទន្សាយ	ដើរចងសន្ទូច
អំពើអស់នោះ	ច្រើនខ្វះស្រូវពូជ	ធ្វើបានតិចតួច
	អាងជឿគេស៊ី ។
កូនអើយបំណុល	ចងការជឿបុល	មួយឡើងជាពីរ
អ្នកភ្លេងអារក្ខ	ច្រើនទឹមគោញី	ធ្វើស្រែមួយពីរ
	ធ្វើសោះតែខាន ។
៩៥ - ថ្ងៃដេកក្រភ្ញាក់	យប់លៀងអារក្ខ	ឈឺឆ្អាលសន្ដាន
គេស្ដីគេពឹង	នឹងឈប់មិនបាន	គេរករាប់អាន
	កាលមានធុរៈ ។
ផ្លុំប៉ីកូតទ្រ	ស្រែកច្រៀងវាយស្គរ	មិនបានលុយកាក់
ឯងពឹងគេវិញ	គេគ្មានជំពាក់	ពឹងបានម្នាក់ៗ
	ដោយសារឲ្យថ្លៃ ។
ឡើងត្នោតភ្ជួរស្រែ	កំរទាន់គេ	ដ្បិតដេកដល់ថ្ងៃ
ច្រូតកាត់ចង់ឆាប់	ជួលគេពេញថ្លៃ	ចំណេះចង្រៃ
	នាំខាតធ្វើការ ។
ឯខ្មោចអារក្ខ	ស្លាប់ដប់រស់ម្នាក់	ថ្វាយចេកថ្វាយស្រា
សំពះនឹកគុណ	ខ្មោចប្រេតដូនតា	មិនដែលអ្នកណា
	នឹកគុណអ្នកភ្លេង ។
ឯអ្នកប្រមឹក	ប្រមូលកនផឹក	ធ្វើភឿននឹងក្មេង
សំដីច្រើនតឹង	ស្រវឹងវង្វេង	ចំហរអួតក្អេង
	មិនចេះក្រខ្សត់ ។
១០០ - អួតទាំងបំពាន	ផឹកម្ង៉ៃលុយមាន	ផឹកម្ង៉ៃលុយអត់
ឯងចេះតែកិន	ចិនគិតតែកត់	ផឹកដល់កំណត់
	យកស្រែបញ្ចាំ ។
សល់ថ្នាលមួយពីរ	វាយគោស្ងោរស៊ី	មិនគិតខ្លាចកម្ម
ផឹកជ្រុលហួសល្បត់	អត់បាយរាប់ឆ្នាំ	អស់ស្រែបញ្ចាំ
	បញ្ចាំកូនទៀត ។
កំណើតផឹកស្រា	ផឹកផុតមេត្ដា	ផឹកជ្រុលហួសមាឌ
អ្នកមួយផឹកស្ទើរ	ល្ងីល្ងើចេះឆ្លៀត	ម្យ៉ាងផឹកផុតមារយាទ
	ច្រើននៅខ្ញុំចិន ។
រែកទឹកពុះឧស	វាទុញវាតុះ	ចាក់កែវផឹកសិន
ស៊ូរែកខំអត់	សំពត់ខើចក្បិន	ទម្រាំបាយឆ្អិន
	ចិនដួសហៅស៊ី ។
ឆ្ងាញ់តែម្នាក់ឯង	ឆ្អែតហើយខំស្វែង	ខំលើកខំលី
ដងទឹកស្រោចគ្រប់	ស្រោចខ្ទឹមម្ទេសជី	ខ្ញុំចិនម្ង៉ៃពីរ
	វិលទៅរវាំងផ្ទះ ។
១០៥ - ឯអ្នកចង់ស្រី	ប្រពន្ធពីរបី	ថាឯងអ្នកណាស់
គន់ឯសំពត់	តែមួយបន្លាស់	ពាក់អាវបំណាស់
	កំរមានថ្មី ។
ផ្ទះលេចវាលល្វឹង	ជញ្ជាំងចងហ៊ឹង	ស្លាធ័របាយសី
ខួចប្រេងក្រមួន	ម្លូស្លាបារី	កំលោះពីរបី
	ចោមរោមរៀនស្នែហ៍ ។
រៀនស្នាលរៀនស្និទ្ធ	កើតក្ដីពីក្ដិត	ព្រួយចិត្ដម៉ែឪ
កូនអើយប្រពន្ធ	អាងមន្ដពូកែ	ត្រូវគុករាប់ខែ
	អស់ស្រែត្រពាំង ។
ធម្មតាប្រពន្ធ	បានដោយសីលមន្ដ	ដោយស្ងាត់កំបាំង
រកស៊ីលៀនភ្នែក	បានវែកខ្វះឆ្នាំង	បានល្អីកន្ដាំង
	នៅខ្លះចង្អេរ ។
បាននេះខ្វះនោះ	ក្រហេតុពីព្រោះ	អាពុកម្ដាយជេរ
បើចូលជំនុំ	មិនរម្យដូចគេ	អង្គុយវេះវេរ
	មិនហ៊ានហាលមុខ ។
១១០ - នេះពុតអ្នកក្រ	ចាំជាតំណ	តជាទំនុក
ប្រយ័ត្នដំនៀល	គេដៀលអាពុក	កូនអើយចាំទុក
	ចាំតកូនចៅ ។
រក្សាពូជពង្ស	បើខ្លួនល្ងឹតល្ងង់	ស្ដាប់ចាស់ប្រដៅ
កុំស្អប់អ្នកប្រាជ្ញ	កុំខ្លាចអ្នកខ្លៅ	បើមនុស្សឆោតឆៅ
	កូនឯងកុំភប់ ។
កុំភ័យខ្លាចអត់	មើលឲ្យប្រាកដ	គួរយកគួរឈប់
គួរឈានគួរឈោង	តោងមើលឲ្យគ្រប់	កុំចេះតែងប់
	មិនស្ដាប់ឪម៉ែ ។
រកប្ដីប្រពន្ធ	ឲ្យគិតឲ្យគន់	ឲ្យមើលថួនថែ
ត្រកូលក្រខ្សត់	ប្រាកដតាមខ្សែ	បីដូចឈើផ្លែ
	មិនដែលចេះក្លាយ ។
ជូរផ្អែមធំតូច	ដើមក្រូចផ្លែក្រូច	ដើមស្វាយផ្លែស្វាយ
ពូជស្រីចោរក្បត់	មិនអត់សាហាយ	ពូជស្រីមេម៉ាយ
	ពីម្ដាយដល់កូន ។
១១៥ - រើសពូជមិនខុស	ពូជសាំងនិងប្រុស	ទាំងអស់បងប្អួន
ពូជសែនមេបា	ពីតាដល់ដូន	ពូជល្អសុទ្ធសូន្យ
	ពីដូនដល់ចៅ ។
រករូបមិនក្រ	អាក្រក់ហើយស	មារយាទល្អហើយខ្មៅ
ស្រីក្មេងមានខ្មាស	ប្រដូចតាមផៅ	ចាស់ចង់ប្រដៅ
	មិនសូវខុសខាន ។
ពាក្យចាស់លោកថា	ធ្វើស្រែចំការ	ស្ដាប់មហាសង្រ្កាន្ដ
ធ្វើម្ដងខុសខាត	ធ្វើម្ដងទៀតបាន	ធ្វើតាមប្រមាណ
	ប្រមើលទឹកភ្លៀង ។
រកប្ដីប្រពន្ធ	ឲ្យគយឲ្យគន់	រើសរករូបរាង
ពូជថ្លៃល្មមយក	ពូជថោកល្មមវាង	រូបល្អឫកល្អៀង
	នាងកុំប្រសព្វ ។
ជាតិស្រីនិងប្រុស	បើបានជាខុស	ខុសទាល់ថ្ងៃងាប់
បើបានរូបល្អ	កំរមានភ័ព្វ	មានខុសមានគាប់
	ដូចស្រែចំការ ។
១២០ - មួយទៀតអ្នកចាំ	អាពុកចំណាំ	ទុកជាតំរា
កុំយកតំរាប់	កុំស្ដាប់អាចារ្យ	បើនឹងរៀបការ
	កុំការប្រធួន ។
ប្រជែងវេលា	ឮស្គរឆ្លើយគ្នា	ប្រទប់ប្រទួន
ស្រុកជិតភូមិផង	របងដោយខ្លួន	អាចារ្យអាងក្បួន
	ថាសុខសប្បាយ ។
កូនអើយអ្នកចាំ	យូរណាស់៤ឆ្នាំ	ព្រាត់ប្រាស់អន្ដរាយ
ច្រើនស្លាប់បីនាក់	រស់ម្នាក់មេម៉ាយ	កូនឃើញតែម្ដាយ
	មិនឃើញអាពុក ។
មានកាលស្លាប់ស្រី	ស្លាប់ចោលកូនខ្ចី	ប្ដីនៅរងទុក្ខ
យកប្រពន្ធទៀត	កំរពេញមុខ	កូននិងអាពុក
	បែកគ្នាខ្ចាត់ខ្ចាយ ។
កូនចៅស្រីៗ	បើនឹងយកប្ដី	កុំយកពោះម៉ាយ
សូវនៅម្នាក់ឯង	បន្លែងនឹងម្ដាយ	អាណិតរូបកាយ
	ស្ដាយខ្លួនក្រមុំ ។
១២៥ - ហៅប្រុសអភ័ព្វ	ប្រពន្ធដើមស្លាប់	មានកូនតូចធំ
យកឯងជាចុង	បំរុងតែយំ	ច្រើនឈ្លោះជំនុំ
	ព្រួយចិត្ដម៉ែឪ ។
ហៅប្រុសចិត្ដពីរ	ពិបាករកស៊ី	រញាំរញ៉ូវ
ឯងនឿយស្ទើរស្លាប់	ផ្គាប់ចិត្ដមិនត្រូវ	បីបួនរដូវ
	ខ្លួនឯងស្លាប់ទៀត ។
ចង្រៃខាងប្រុស	កូនអើយចាំចុះ	កុំយកខ្លួនបៀត
ស្រីណាខំយក	ស្រីនោះបង់មារយាទ	ប្រុសព្រួយខ្ចប់ធាតុ
	ខ្ចប់គ្រប់ជាបី ។
យកទៀតជាបួន	គ្រោះដល់ស្លាប់ខ្លួន	មេម៉ាយខាងស្រី
ប្រាកដមិនខុស	ប្រុសក្នុងលោកិយ	ស៊ូនៅអត់ប្ដី
	ស្លាប់រស់រូបមួយ ។
បើខ្លួនកំព្រា	រំពឹងមីងមា	រកស៊ីមិនព្រួយ
កាន់មារយាទល្អ	មិនក្រគេជួយ	បងប្អូនកូនក្មួយ
	រត់ចូលឲ្យប្រើ ។
១៣០ - ពោះម៉ាយមានបី	កុំយកធ្វើប្ដី	មិនគាប់ប្រសើរ
អាមួយស្រីលែង	ស្រីគេគ្រាន់បើ	ពោះម៉ាយក្លាយដើរ
	អាងលែងប្រពន្ធ ។
ពោះម៉ាយទាំងអស់	កុំយកឲ្យសោះ	ហៅប្រុសទូរជន
ទូរជាតិអប្រិយ	ស្រីកើតទុក្ខធ្ងន់	ហៅមួយជំនាន់
	ចំណាំមិនខុស ។
កំលោះចាស់យូរ	ចាស់ទុំគេប្ដូរ	ល្មមព្រមយកចុះ
រកស៊ីមានបាន	សុខសាន្ដឥតឈ្លោះ	ចំរើនរូបរស់
	អាយុយឺនយូរ ។
កុំយកប្ដីប្អូន	ថោករាសីខ្លួន	រកស៊ីមិនធូរ
គេហៅឯងធំ	សមហៅគេពូ	ច្រើនខ្ជិលមូទូ
	ម៉េះម៉ស់នឹងល្បែង ។
វាច្រើនមើលងាយ	ហៅស្ដីនិយាយ	ហៅហងហៅឯង
ខ្លួនយើងជាស្រី	ស្រដីឥតក្រែង	យល់គេប្អូនឯង
	ឯងមើលងាយជេរ ។
១៣៥ - ពាក្យចាស់លោកចង	ប្ដីទុកស្មើបង	ប្រពន្ធស្មើម៉ែ
មើលងាយរាល់ថ្ងៃ	ចង្រៃរាល់ខែ	រកស៊ីធ្វើស្រែ
	ច្រើនខាតគ្រាប់ស្រូវ ។
គួរយកប្ដីបង	ពាក្យចាស់លោកចង	ទុកប្ដីស្មើឪ
ខ្លួនឯងប្រមាថ	ប្រតិបត្ដិឲ្យត្រូវ	រាសីគង់នៅ
	ទេព្រិក្សរក្សា ។
ប្រពន្ធនិងប្ដី	ធំស្រេចនឹងស្រី	គត់គង់ភរិយា
ឈ្លោះហើយច្រើនខ្សត់	ស្រីអត់លក្ខិណា	ប្ដីខ្ជិលឧស្សាហ៍
	ព្រោះឫកប្រពន្ធ ។
ជាតិស្រីមានលក្ខណ៍	ទេវតាពុំនាក់	កបកើតទ្រព្យធន
ប្រទេចជេរវាយ	ចង្រៃទូរជន	ជួរជាតិលើសលន់
	លើសលុបលើប្រុស ។
ហៅកាឡកិណី	វាយកូនជេរស្ដី	មិនដឹងត្រូវខុស
បើមានភ្ញៀវមក	រឹតរករឿងឈ្លោះ	អសោចសាយសុស
	រង្គោះធនធាន ។
១៤០ - រកស្រីមារយាទខ្ពស់	ចេះខ្ពើមពាក្យឈ្លោះ	ចេះទ្រាំអត់ឃ្លាន
ចេះស្លូតចេះកាច	ចេះខ្លាចចេះហ៊ាន	ចេះខ្មាសចេះអៀន
	កាចមានប្រាជ្ញា ។
កូនចៅស្រីប្រុស	ចំណាំទុកចុះ	ទុកជាតំរា
គួរយកតំរាប់	គួរស្ដាប់ពុទ្ធដិកា	ព្រះអង្គទេសនា
	គាថាបួនបទ ។
រៀនត្រាប់អ្នកប្រាជ្ញ	បើចង់ឈ្នះកាច	យកស្លូតសង្កត់
ចង់ឈ្នះមនុស្សខឹង	ឲ្យប្រឹងខំអត់	វាជេរវាហត់
	វាស្បថលែងខឹង ។
ចង់ឈ្នះអសុរោះ	ស្ដីលេងឡេះឡោះ	កុំធ្វើជាដឹង
យើងស្ដីត្រង់ណា	ឲ្យចំត្រង់ហ្នឹង	ឃើញឫកយើងរឹង
	ខ្លាចយើងខាងក្រោយ ។
ចង់ឈ្នះកំណាញ់	ក្រដេក្រដាញ់	សុំអ្វីមិនឲ្យ
បើបានចំណី	ហុចវាញយៗ	តិចដោយច្រើនដោយ
	ក្នុងតែវាដឹង ។
១៤៥ - នេះមន្ដព្រះពុទ្ធ	ប្រាជ្ញាឲ្យមុត	ឲ្យគិតថ្លែងថ្លឹង
កុំកាចខុសខ្នាត	កើតខាតដ្បិតខឹង	កូនអើយខំប្រឹង
	កាន់ច្បាប់ទាំងបួន ។
កុំជួញរវល់	កុំតបតទល់	កើតទាស់គុំគួន
កូនណាកាន់បាន	កូននោះសុខខ្លួន	ទោសទាស់លែងជួន
	លែងជួបមួយជាតិ ។
បើមនុស្សរែកទូល	មកនៅចំណូល	ញ៉េះញ៉ាស់ធ្វើញាតិ
ឲ្យមើលលៃលក	កុំយកខ្លួនបៀត	វាទូលទៅទៀត
	អសារឥតការ ។
ចំណីចំណុក	បើឲ្យស៊ីចុក	ឲ្យដោយមេត្ដា
កុំឲ្យជឿខ្ចី	ក្រែងខុសសន្យា	កើតទាស់កាលណា
	រើរែករត់បាត់ ។
មនុស្សគ្មានកន្លែង	ខុសពីមារយាទឯង	មិនប្រុងប្រយ័ត្ន
តាមទាន់តឹងទារ	វាខឹងក្ដៅក្ដាត់	គុំគួនដោយស្ងាត់
	បំភ្លាត់ឯងបាន ។
១៥០ - ហេតុនេះគួរគិត	គួរកូនពិនិត្យ	ច្បាស់សុំរាប់អាន
គួរឲ្យសុំឲ្យ	គួរខានឲ្យខាន	ត្បិតពាក្យបុរាណ
	មានពីរចំណែក ។
ចងទុកជាក្បួន	ចិត្ដល្អក្រខ្លួន	នេះពាក្យមួយប៉ែក
មួយទៀតចិត្ដល្អ	មិនក្រយូរពេក	ឆ្នាំនេះឆ្នាំ(ស្អែក?)
	ក្នុងតែនឹងមាន ។
ចិត្ដល្អក្រខ្លួន	ចាំទុកជាក្បួន	ជាក្បាលនិទាន
ឃើញអ្នកទុរគត	កំសត់អត់ឃ្លាន	មិនស្គាល់ពោះវៀន
	ហ៊ានឲ្យជឿខ្ចី ។
ទៅទារមិនឲ្យ	តឹងតឿនញយៗ	ខឹងប្ដឹងកើតក្ដី
ខាតទាំងទ្រព្យចាស់	អស់ទាំងទ្រព្យថ្មី	ស្គមគោក្របី
	រវល់ក្ដីខាន់ថែ ។
ចិត្ដល្អមួយទៀត	មេត្រីជាញាតិ	សំដីខ្ចីស្រែ
បានស្រូវស៊ីស្កប់	ត្រលប់កាច់កែ	រំលងឆ្នាំខែ
	ដកហូតមិនបាន ។
១៥៥ - ឯងប្ដឹងវា ត	ក្ដីទាល់តែក្រ	អស់ឆ្នាំងអស់ចាន
របស់ក៏ខាត	របរក៏ខាន	ដឹងអស់ប៉ុន្មាន
	ទម្រាំចាញ់ឈ្នះ ។
ទ្រព្យធនអ្វីៗ	ចងការជឿខ្ចី	មើលមុខឲ្យច្បាស់
កុំចោលច្បាប់ខ្មែរ	កុំភ្លេចច្បាប់ព្រះ	តាមតែប្រទះ
	ប្រទាញសងខាង ។
ចាំចិត្ដកណ្ដាល	បើនឹងឈឺឆ្អាល	សប្បុរសមើលយ៉ាង
រៀនស្លូតរៀនប្រាជ្ញ	កាចកុំក្អេងក្អាង	ក្រែងគ្រោះសំណាង
	ខ្មោចខាងវាស្អប់ ។
ល្អមិនក្រយូរ	ស្វែងរៀនរកគ្រូ	ស៊ូកុំស្ដាយទ្រព្យ
គ្រូវាយកុំខឹង	ឲ្យប្រឹងខំផ្គាប់	ចេះមន្ដសាយសព្វ
	ត្រលប់ជាមាន ។
ធម្មតាអ្នកចេះ	អ្នកស្វែងចំណេះ	ចេះដ្បិតខំរៀន
ឆ្លាក់គូរក្បូរក្បាច់	សាច់សិល្ប៍របៀន	អ្នកខ្សត់អត់ឃ្លាន
	ព្រោះចិត្ដអាក្រក់ ។
១៦០ - ខូចខិលល្ងង់ខ្លៅ	គ្រូជេរប្រដៅ	ខឹងលបសំលក់
របេញរបុញ	ភូតភរកុហក	ស៊ូប្លន់លួចឆក់
	មិនខំធ្វើស្រែ ។
អ្នកប្លន់អ្នកលួច	ឆក់បានតិចតួច	បានគ្រាន់បើដែរ
ដល់គេឃើញមុខ	ត្រូវគុកច្រើនខែ	អាក្រក់ដល់ម៉ែ
	ខូចកេរ្ដិ៍ដល់ឪ ។
ចង់ខ្ពស់បានទាប	ចចើងចង់លាភ	រែងបាត់ធនទៅ
ពាក្យពីបូរាណ	លោកអានតំរូវ	ឫកមនុស្សឥឡូវ
	ត្រូវតាមតំរាយ ។
អ្នកលួចអ្នកប្លន់	ចង់បានប្រពន្ធ	ចេញជួញស្រុកឆ្ងាយ
ទិញងារមេស្រុក	សូកធ្វើចៅហ្វាយ	ចង់ថ្កើងសប្បាយ
	ចាយប្រាក់រាជការ ។
ឆបាំងបំបាត់	លួចបានដោយស្ងាត់	អាងមានប្រាជ្ញា
ក្រលេកថ្នាំងដៃ	កាលៃបោះត្រា	ទាស់ភ្នែកទេវតា
	រក្សាផែនដី ។
១៦៥ - មួយទៀតទូរជន	ធ្វើបាបបានបុណ្យ	គឺបុណ្យមន្រ្ដី
ទោសទៅចងចាប់	កាប់ឥតប្រណី	បានបុណ្យមន្រ្ដី
	ព្រោះបុណ្យធ្វើបាប ។
អំពើទាំងអស់	កុំសាងឲ្យសោះ	ចៀសវាងដរាប
កាន់សីលព្រះពុទ្ធ	ឱនលុតឱនក្រាប	បើក្រដុនដាប
	មានទេវតាជួយ ។
កូនអើយទេវតា	ស្ថិតសព្វព្រឹក្សា	រងោករងួយ
មនុស្សទ្រូស្ដឫ្យា	ឯណានិមួយ	ទេវតាពុំជួយ
	ចំណាំស្គាល់មុន ។
មិនដែលកំបាំង	រាជការបារាំង	គេចាប់ដាក់គុក
ដល់ខ្លួនស្លាប់ទៅ	នៅរងសោយទុក្ខ	សោយទោសនរក
	ទាំងពីរកន្លែង ។
នរកបារាំង	មានខ្សោយមានខ្លាំង	មានខ្លីមានវែង
នរកយម្ភបាល	គេផ្ចាលឥតក្រែង	ព្រះអង្គសំដែង
	ថាលានកោដិឆ្នាំ ។
១៧០ - ហេតុនេះគួរវាង	គួរចាលគួររាង	គួរចងគួរចាំ
គួរកុំធ្វើបាប	ដរាបខ្លាចកម្ម	គួរកាន់សីលប្រាំ
	បណ្ដាំសាសនា ។
ហៃកូនចៅអើយ	ក្រលាប់អស់ហើយ	មិនដូចដូនតា
ភ្លៀងជនខែប្រាំង	រាំងខែវស្សា	ឆ្នាំវករកា
	ត្រីស័កនេះឯង ។
រនោចផល្គុន	រកាពីមុន	ឯកស័កជាក់ស្ដែង
ក្នុងខ្នើតផល្គុន	ជនគ្រប់កន្លែង	ទាំងគេទាំងឯង
	ធ្វើស្រែមិនបានផល ។
ឆ្នាំរោងឆស័ក	វិសាខភ្លៀងធ្លាក់	ពីររោចសំគាល់
យប់ថ្ងៃអាទិត្យ	ងងឹតព្យុះខ្យល់	ភ្លៀងជន់ពេញថ្នល់
	ពេញវាលតូចធំ ។
ពេញអូរពេញជ្រោះ	ដើមឈើទាបខ្ពស់	រលុះរលំ
ឫ្សីស្រុកយើង	រលើងទាំងគុម្ព	ទើបគ្រាប់វាផ្ដុំ
	ផ្ដួចដុះជាថ្មី ។
១៧៥ - ឆ្នាំចកុរជូត	រាំងរីងរហូត	គ្រប់ឆ្នំាទាំងបី
កើតទាំងជំងឺ	ស្លាប់មនុស្សប្រុសស្រី	ខាលថោះអស់ភ័យ
	ធ្វើស្រែស្រូវបាន ។
ភ្លៀងឆ្នាំម្សាញ់	រលីងក្បាលក្រាញ់	ត្រូវតាមបុរាណ
កត្ដឹកជន់វាល	រាលសព្វស្មសាន	អ្នកស្ទឹងប៉ុន្មាន
	រលួយស្រូវអស់ ។
ដាច់ថ្នល់ខានដើរ	រាជការគេប្រើ	ទាំងចាស់កំលោះ
មមែរងកម្ម	បញ្ចាំកេរ្ដិ៍កោះ	គ្មានអ្វីស៊ីសោះ
	ដាច់ពោះក្សិណក្ស័យ ។
ខែចែត្រឆ្នាំវក	ស្រលះពពក	កើតមានសម័យ
ជាហេតុអស្ចារ្យ	សុរិយាល្ងាចថ្ងៃ	ឧត្បាតង្រៃ
	ឃើញសត្វអ្វីហោះ ។
ពីជើងទៅត្បូង	ចាស់ក្មេងមើលច្រូង	បានឃើញទាំងអស់
មើលមិនស្គាល់ជាក់	ធ្លាក់ចំចន្លោះ	បាត់ឈឹងសូន្យសោះ
	មិនដឹងទៅណា ។
១៨០ - កាលមុននោះមក	ខែបុស្សឆ្នាំវក	លែងមានប្រាជ្ញា
មានតែមេស្រុក	វាស់បែងក្រឡា	ដីមួយហិតា
	ត្រូវសែសឹបថាំង ។
រង្វាន់មេស្រុក	ត្រូវហូតមួយទុក	ដប់ជូនបារាំង
ទៅដល់ប៊ុយរ៉ូ	បង្ហូរដាក់ឃ្លាំង	ពូជពីរកន្ដាំង
	ក៏ជាប់ពន្ធដែរ ។
គ្មានធូរគ្មានតឹង	កូនអើយខំប្រឹង	ជាតិឯងជាខ្មែរ
ក្មេងប្រុសជំទង់	នៅក្នុងឪម៉ែ	រាជការប្រិតប្រែ
	ថាឲ្យបង់ប្រាក់ ។
កូនចៅប្រុសស្រី	កើតមកលើដី	ខំរកលុយកាក់
បានហើយប្រឹងខំ	ផ្សំគ្នាទុកដាក់	គ្រាន់ទិញស្លៀកពាក់
	បង់ថ្លៃរាជការ ។
ភទ្របទឆ្នាំច	ចាប់គោខ្មៅស	ដុតដែកបោះត្រា
ដល់កុរជូតឆ្លូវ	តំរូវយ៉ាងណា	នឹងកើតអស្ចារ្យ
	រហូតរាល់ឆ្នាំ ។
១៨៥ - នគរថ្កើងប្លែក	សប្បាយតែភ្នែក	ក្នុងចិត្ដរងកម្ម
កូនប្រុសបណ្ដាច់	កុំភ្លេចបណ្ដាំ	កប្បាសសូត្រថ្នាំ
	ត្រីម៉ាំលែងថោក ។
ដូងស្លាអំពៅ	អំបិលស្ករស្រូវ	មានទៅមានមក
មានចុះមានឡើង	រាស្រ្ដយើងល្មមយក	ល្មមរេលៃលក
	គួរយកគួរខាន ។
កប្បាសនិងថ្នាំ	គួរដាស់ដីដាំ	ធ្វើដៃឯងបាន
កុំអាងខ្ជិលពេក	កុំដេកឈប់ខាន	កុំចោលបុរាណ
	ម៉ែឪដូនតា ។
ដីកេរគរគោក	កុំអាងខ្ជិលជោក	ទៅឈ្ងោកចិនផ្សារ
កូនចៅស្រីៗ	ខំរៀនធ្វើការ	បើគ្មានប្រាជ្ញា
	មានមាត់ចេះស្ដី ។
ឲ្យសួរចាស់ៗ	រៀនបោះកប្បាស	ថ្ពេចមូរសំលី
រៀនកូតរៀនការ	ត្រសារពាត់រវៃ	ហូលគោមគាតក្ដី
	កុំបីចន្លោះ ។
១៩០ - រៀនថ្កររៀនត្បាញ	ឲ្យចាស់បង្ហាញ	បង្ហាត់ទាំងអស់
សំពត់បែបងាយ	លាយសូត្រអំបោះ	កុំទិញគេសោះ
	ឈ្មោះការជាស្រី ។
ទិញដូរតែលាក់	អញ្ជុលចេសចាក់	ព្រហូតជាបី
ធ្មេញឈើឈ្នាន់ផ្សំ	ក្ដារមូរក្ដារកី	ត្រល់ខ្នារឫ្សី
	មុខប្ដីជាប្រុស ។
តាំងពីឆ្នាំច	ការអ្វីក្រៗ	ខំរៀនទៅចុះ
ទាន់មានចាស់នៅ	ស្គាល់ត្រូវស្គាល់ខុស	ចាស់ស្លាប់រលស់
	គ្មានមនុស្សចេះដឹង ។
រកស៊ីឲ្យញឹក	ដេកយប់រលឹក	រឹតក្បិនឲ្យតឹង
បើភ្ញាក់កាលណា	កាន់ការកាលនឹង	កូនអើយខំប្រឹង
	ទាំងប្រុសទាំងស្រី ។
រមៀតស្លឹកគ្រៃ	ជីរម្ទេសខ្ទឹមខ្ញី	មានដីដាំចុះ
ដាំដើមអ្វីៗ	ចំណីគ្រប់ឈ្មោះ	គ្រឿងស៊ីឆ្អែតពោះ
	ជុះចោលទទេ ។
១៩៥ - ជុះទិសខាងជើង	ជុះដាក់ដីយើង	កុំជុះដីគេ
កុំជុះដាក់ផ្លូវ	ត្រូវមាត់ក្មេងជេរ	ដីសល់ទំនេរ
	ល្មមមាត់ជុះទៅ ។
សក់មួយជាដប់	ជ្រៀតសិតឲ្យសព្វ	កុំឲ្យសល់នៅ
បើប្រាជ្ញារាក់	ចាក់ចិត្ដឲ្យជ្រៅ	ដាំចេកអំពៅ
	ដូរស្រូវអង្ករ ។
កើតមកជាមនុស្ស	មួយព្រួយចង់រស់	មួយព្រួយចង់ល្អ
ពីនេះជាធំ	វានាំឲ្យក្រ	ចាំជាតំណ
	តជាទំនុក ។
មនុស្សមារយាទមិនប៉ិន	កូននៅខ្ញុំចិន	ព្រោះម្ដាយឪពុក
ធ្វើស្រែមិនត្រូវ	គ្មានស្រូវជង្រុក	កូនអើយចាំទុក
	នេះមុខមេក្រ ។
មេ១ជាធំ	កំលោះក្រមុំ	ស្លៀកពាក់ចង់ល្អ
បើបានបែបខ្មៅ	ថានៅបែបស	ទើបគ្រាន់អន់ក្រ
	ត្រដរចង់ថ្កើង ។
២០០ - ក្រលាប់នគរ	រឹងរឹតកើតចោរ	ច្រើនឡើងច្រើនឡើង
ពាលរឹងក្រអើត	ចើតម៉ើតចើតម៉ើង	ក្រដាស់យ៉ាងស្ដើង
	ចាយរហែកនៅដៃ ។
ប្រាក់ចាយអស់ទៅ	ព្រោះមនុស្សឥឡូវ	ឧត្បាតចង្រៃ
ជាតិខ្មែរប្រែភេទ	ក្រលែតក្រលៃ	ក្រលាស់សាសន៍សៃយ
	សព្វសត្វនានា ។
ជាតិខ្មែរប្រែខុស	ស្រីក្លែងធ្វើប្រុស	ប្រុសក្លែងធ្វើជ្វា
យកប្ដីប្រពន្ធ	មិនស្គាល់មីងមា	បុណ្យទានការងារ
	កាប់គ្នាឥតក្រែង ។
ល្ងង់ឫកធ្វើចេះ	គោចងត្រដោកសេះ	ប្រុសៗដុះស្នែង
ស្រីពាក់អាវខ្លី	ប្រុសពាក់អាវវែង	សារុងហៀរកែង
	ធ្វើឯងអ្នកគ្រាន់ ។
កាន់ចិត្ដសីហលោ	សេះទឹមនឹងគោ	ចាក់ហ៊ោលាន់ៗ
រកស៊ីមួយថ្ងៃ	ចង់បានមួយពាន់	បរគោជល់មាន់
	ចាក់កាប់ជាប់គុក ។
២០៥ - រីល្បែងបៀប៉ោ	ច្រើនទៅជាចោរ	ប្រកាសហាមទុក
ចូរកូនប្រយ័ត្ន	ប្រយោជន៍ទៅមុខ	ចាំជាទំនុក
	ដំណកូនចៅ ។
អ្នកកុំប្រហែស	រាជការនិរទេស	កំចាត់ចេញទៅ
រាជការអាណិត	ខំប្រិតប្រដៅ	កុំលោភល្ងង់ខ្លៅ
	ថោកផៅត្រកូល ។
ប្រយ័ត្នក្រែងក្រ	ផ្លូវច្បាប់ល្អៗ	អ្នកខំប្រមូល
ផ្លូវវៀចអាក្រក់	អ្នកកុំដើរចូល	ហៅផ្លូវមិនស្រួល
	លង់ផុតគំនិត ។
ដើរផ្លូវកណ្ដាល	ស្រលាញ់ស្និតស្នាល	ឈឺឆ្អាលដោយពិត
មគ្គផលសីលទាន	ឈានចូលឲ្យជិត	យកធម៌ជាមិត្រ
	មិនឥតអំពើ ។
មនុស្សម្នាក់ច្រើនឆោត	ច្រើនគ្មានគេកោត	ឈឺគ្មានគេមើល
ស្លាប់ឥតគេព្រួយ	គេជួយទាំងស្ទើរ	មិនដែលឡើងលើ
	ច្រមុះចុះក្រោម ។
២១០ - កូនចៅស្រីៗ	ក្រមុំសាវខ្ចី	រៀនឆោតឲ្យល្មម
ប្រុសស្មើម៉ែឪ	ឆូវឆប្រលោម	មើលរូបមើលឆោម
	កុំព្រមដោយងាយ ។
កុំក្និចក្នក់ក្នាញ់	បើចិត្ដស្រលាញ់	កុំចេញនិយាយ
បើស្អប់កុំប្ដឹង	បើខឹងកុំធ្លាយ	កុំរោះកុំរាយ
	កុំងាយធ្វើស្និទ្ធ ។
កុំដើរប្រាប់គេ	កុំអាងអួតជេរ	ក្រែងប្រុសឈឺចិត្ដ
នៅឲ្យតែនឹង	កុំរវល់ធ្វើស្និទ្ធ	ប្រុសនឹងអាណិត
	គិតចូលដណ្ដឹង ។
បើម៉ែឪឲ្យ	មើលមុខមើលក្រោយ	អាក្រក់ខ្មៅឆ្អឹង
ប្រកែកដោយស្ងាត់	កុំខ្លាចម្ដាយខឹង	កើតកូនមកតឹង
	ពិបាកចាយណាស់ ។
កុំឃ្លានចំណី	កុំខ្លាចអត់ប្ដី	កុំភ័យខ្លាចចាស់
មើលមុខឯងផង	កុំរើសឥតខ្មាស	ខ្លួនល្អស្រលះ
	មិនខ្វះគេស្ដី ។
២១៥ - បើបានជាខូច	ទាន់ផើមនៅតូច	ខែពីរខែបី
រវៀសឆ្លើយប្រញាប់	ប្រាប់គ្នាស្រីៗ	កុំលាក់ធ្វើអី
	ក្នុងតែគេដឹង ។
កុំមាយាបេះក្រូច	មារយាទចេះតែខូច	មាត់ចេះតែខឹង
គេថាត្រង់ណា	ជេរគេត្រង់ហ្នឹង	ជេរហើយខំប្រឹង
	យកថ្មសង្កត់ ។
រំលាយរំលូត	អាក្រក់តែគូទ	អួតល្អតែមាត់
មានគេឃើញច្បាស់	ម្នះរឹងហ៊ានស្បថ	ទោសនេះនឹងភ្លាត់
	ធ្លាក់ទៅអវចី ។
ចោរកាចល្ងង់ខ្លៅ	ប្រាជ្ញប្រាមប្រដៅ	ហៅបារាជិកស្រី
មេបាគេកាច់	ស្លាប់ពីរស្លាប់បី	រំលូតកូនខ្ចី
	ស្មើរំលាយព្រះ ។
មានកាលមានក្ស័យ	ខ្វិនជើងខ្វិនដៃ	កខ្វេះកខ្វាស
ខ្វាក់ភ្នែកអន្ធការ	អនិច្ចារូបណាស់	អាក្រក់កេរ្ដិ៍ខ្មាស
	តកូនតចៅ ។
២២០ - អសោចសុសសាយ	សុសសព្វដល់ម្ដាយ	ដល់ពូជពង្សផៅ
ស្លាប់ទៅរងទុក្ខ	នរកឋានក្រៅ	គេស្រុះទឹកក្ដៅ
	ស្លាប់ទៅរស់ទៀត ។
ស៊ីខ្ទះឈាមឯង	ព្រះអង្គសំដែង	ថាម៉ឺនសែនជាតិ
ឡើងមកជាប្រេត	ហេតុកម្មមិនឃ្លាត	អត់ឃ្លាតគ្មានញាតិ
	ហែកកូនឯងស៊ី ។
ព្រះពុទ្ធលែងប្រោស	ធម៌លែងសន្ដោស	សោយទុក្ខវក់វី
ហេតុចិត្ដឫ្យា	មិច្ឆាទិដ្ឋី	កើតជាជ្រូកញី
	គេគ្រៀវគេចាក់ ។
អសង្ខេយ្យឆ្នាំ	ហេតុផលសេសកម្ម	កើតជាមនុស្សខ្វាក់
មនុស្សខ្វិនទ្រែមទ្រម	ជាគមជាគាក់	ខ្ទើយឆ្កួតអបលក្ខណ៍
	ជាអ្នកឥតប្ដី ។
បើម្ដាយជួយព្រួត	ជួយនាំរំលូត	រំលាយកូនខ្ចី
នរកប្រេតព្រមគ្នា	មិនឃើញរស្មី	ត្បិតចិត្ដតិរ្ថិយ
	ទាំងម្ដាយទាំងកូន ។
២២៥ - ហេតុនេះគួរខ្លាច	ធម្មតាចោរកាច	មិនដែលស្ងាត់សូន្យ
អសោចកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ	ទាំងអស់បងប្អូន	មេបាតាដូន
	កាត់កាលលែងរាប់ ។
គួរប្រុងអិរិយា	កើតទាន់សាសនា	ហៅមហាមានភ័ព្វ
ទាំងស្រីទាំងប្រុស	កុំបីឲ្យធ្លាប់	គួរខំរៀនផ្គាប់
	បរលោកលោកិយ ។
ឯខុសនឹងគាប់	បើនឹងរៀបរាប់	រាល់រូបប្រុសស្រី
គាប់ខុសនៅចិត្ដ	ខុសគាប់នៅស្ដី	គំរប់ជាបី
	ខុសត្រូវនៅកាយ ។
កូនប្រុងប្រព្រឹត្ដ	ការកេរ្ដិ៍ឲ្យជិត	គំនិតឲ្យឆ្ងាយ
កើតមកជាខ្មែរ	កុំប្រែក្លែងក្លាយ	ធម្មតាសប្បាយ
	វាតែងឲ្យទុក្ខ ។
ឲ្យទោសឲ្យទែង	ទាស់តែម្នាក់ឯង	ដល់ម្ដាយឪពុក
រីឯរឿងទោស	មានតែពីរមុខ	មួយនៅនរក
	មួយនាលោកិយ ។
២៣០ - លោភោទោសោ	កើតពីមោហោ	រាល់រូបប្រុសស្រី
គួរកាន់មេត្ដា	កតញ្ញូខន្ដី	នេះជាបាលី
	ទៅកាន់បរលោក ។
ពាក្យពិតប្រដៅ	ឲ្យអស់កូនចៅ	ប្រព្រឹត្ដរៀនយក
កូនណាមិនរៀន	កូននឹងមារយាទថោក	នឹងធ្លាក់ជ្រុលជ្រក
	ក្នុងចតុបារាយ ។
ធំស្រេចនៅស្លូត	សុខខ្លួនរហូត	ដរាបវែងឆ្ងាយ
ខន្ដីអំណត់	សង្កត់ក្នុងកាយ	ជាតិជនទាំងឡាយ
	កំរកាន់បាន ។
ចេះហើយមិនដឹង	ចិត្ដនៅម្នះរឹង	ប្រឹងរកកម្មដ្ឋាន
រកធម៌មិនយល់	ខ្ជិលខ្វល់ឈប់ខាន	បន្ទោសបុរាណ
	ថាគ្មាននិស្ស័យ ។
រីបាបនិងបុណ្យ	មានចិត្ដជាមុន	មាត់ជាបច្ច័យ
នាំចុះនាំឡើង	ពីជើងពីដៃ	សន្សំសព្វថ្ងៃ
	ឈ្មោះហៅសំណាង ។
២៣៥ - កើតក្នុងលោកិយ	រាល់រូបប្រុសស្រី	មានចិត្ដមានអាង
កុសលអកុសល	ប្រទាញសងខាង	រូបនៅតេងតាង
	តែងតាមទៅមក ។
មគ្គផលសីលទាន	បើល្ងង់ឲ្យរៀន	បើគ្មានឲ្យរក
យល់ល្អសាងស្អាត	សង្វាតជ្រៀតជ្រក	ជ្រើសរើសរៀនរក
	រក្សារូបកាយ ។
នេះជាហៅច្បាប់	ជាទីសណ្ដាប់	សណ្ដានទាំងឡាយ
កូនចៅប្រុសស្រី	កុំបីនឿយណាយ	សង្ខេបបរិយាយ
	និដ្ឋិតំចែងចប់ ។
អ្នកព្រះភិរម្យ	អាចារ្យង៉ុយខ្ញុំ	បង្គំម្រាមដប់
លើសលស់ឆ្គាំឆ្គង	រំលងពុំគាប់	ពុំគួរសមសព្វ
	សុសសាយសេចក្ដី ។
កាយកម្មវចីកម្ម	ឈ្មោះច្បាប់បណ្ដាំ	កូនចៅប្រុសស្រី
ជាបរមត្ថក្រៅ	មិនហៅបាលី	បរលោកលោកិយ
	ទាំងពីរកន្លែង ។
២៤០ - បើលោកឯណា	ចេះចាំធម៌អាថិ	ប្រាកដជាក់ស្ដែង
ឃើញខុសត្រង់ណា	កុំថាជាល្បែង	ដ្បិតពាក្យខ្ញុំតែង
	ឲ្យក្មេងវាភ័យ ។
មិនមែនភរភូត	កុំថាខ្ញុំអួត	ប្រាជ្ញាខ្ញុំវៃ
ឃើញមនុស្សវង្វេង	ខ្ញុំតែងច្បាប់ថ្មី	អស់អាថិសេចក្ដី
	អេវំចប់ហោង ។